اصول تولید محتوا چیست؟ بیل گیتس میگوید: “محتوا پادشاه است”؛ ولی هر محتوایی شما را تبدیل به پادشاه نمیکند! تولید محتوا و بازاریابی محتوایی اصولی دارد که اگر رعایت نشوند شما به نتیجه مطلوب نمیرسید و تمام تلاش و کار طاقت فرسای شما در جهت تولید محتوا حیف و میل میشود.
هر چند ایدهآل گرایی در تولید محتوا سرعت شما را بهشدت پایین میآورد ولی از طرفی هم تولید محتوای بیکیفیت و یا بدون اصالت میتواند به برند و کسبوکار شما آسیب وارد کند. همچنین محتوای شما هر چقدر هم عالی باشد اگر دیده نشود یا نتواند بر مخاطب تاثیر بگذارد تقریباً تمام تلاش شما بر باد رفته است.
بنابراین شما در تولید محتوای خود باید یک استراتژی کلی داشته باشید و اصولی را رعایت نمایید تا بازدهی محتوای شما بهشدت افزایش پیدا کند. نه خیلی ایدهآل گرا باشید و نه خیلی آسانگیر تنها کاری که باید انجام دهید این است که یک چهارچوب و اصول کلی را رعایت نمایید.
در ادامه این مطلب مهمترین اصول تولید محتوا را برای شما ذکر میکنم. امیدوارم با رعایت آنها بازدهی چند برابری از محتواهای خود دریافت کنید و در نهایت تبدیل به پادشاه صنعتتان شوید!
- چرا محتوا پادشاه است؟
- مخاطب خود را بشناسید و به نیازهای او پاسخ دهید
- محتوایی موثر است که منظم و مستمر باشد.
- محتوا باید از مخاطبان خود تعامل بگیرد!
- استراتژی و هدف داشته باشید و پیشرفت خود را اندازه گیری کنید
- از فرمتها و قالب های مختلف محتوایی استفاده کنید
- به جذابیت محتوا بیافزایید
- محتواهای خود را بازآفرینی کنید
- محتوای خود را ترویج دهید!
چرا محتوا پادشاه است؟
در بازار پر رقابت امروز دیگر نمیتوانید نسبت به مخاطبان خود بیتفاوت باشید. دیگر با یک تبلیغ ساده نمیتوانید مخاطبان مختلفی را جذب کرده و آنها را به مشتری تبدیل نمایید. مردم از تبلیغات بیزارند و نسبت به آن واکسینه شدهاند. در بازاریابی تنها روشی جواب میدهد که افراد از آن احساس مزاحمت نکنند و تحت فشار قرار نگیرند.
این روش تنها با استفاده از محتوا امکانپذیر است. با تولید محتوای مفید برای کاربران به جای اینکه شما به سراغ مخاطبان خود بروید آنها به سراغ شما میآیند. محتوا تبدیل به عنصری شده است که در جذب، تعامل و تبدیل مخاطبان به مشتری به کمک شما میآید. اگر با قیف فروش آشنایی دارید به خوبی متوجه اهمیت محتوا در جای جای آن هستید.
بدون محتوا سایر تلاشهای بازاریابی شما مثل سئو، تبلیغات، حضور در شبکههای اجتماعی ، داشتن وبسایت و … همگی بینتیجه بوده و این محتوا است که به همه این تلاشها معنی میبخشد. نکته اینکه هر محتوایی خوب نیست بلکه محتوا باید برای مخاطب منفعتی ایجاد کند تا حاضر شود وقت خود را صرف مطالعه یا شنیدن یا دیدن آن کند. شما با در اختیار دادن اطلاعاتی که افراد دنبال آن هستند؛ آنها را با کسبوکار خود آشنا میکنید تا در نهایت از محصولات و خدمات شما استفاده نمایند.
بر خلاف تصور همه بازاریابی محتوایی چیز جدیدی نیست و تقریباً از قرن 19 میلادی از آن استفاده میشود. برای مثال در سال 1895 میلادی شرکت John Deere که تولیدکننده ماشینآلات کشاورزی بود مجلهای با نام The Furrow منتشر کرد و در آن اطلاعات مفیدی را در خصوص افزایش بهرهوری در اختیار کشاورزان قرار میداد. در خلال این اطلاعات و توضیحات محصولات مختلف John Deere تبلیغ میشد. جالب است بدانید که این مجله با گذشت بیش از 120 سال هنوز هم چاپ میشود!
مخاطب خود را بشناسید و به نیازهای او پاسخ دهید
شما باید مخاطب مناسب کسبوکار خود را بشناسید و با توجه به نیازهای او به تولید محتوا بپردازید و سپس آن محتوا را در جایی منتشر کنید که آن مخاطب حضور دارد. در مثال شرکت John Deere خواندید که برای اینکه بتواند ماشینآلات کشاورزی بفروشد مجلهای برای کشاورزان تولید نمود. قطعاً اگر این شرکت مشتریان احتمالی محصولات خود را نمیشناخت و محتوای خود را بین آنها منتشر نمیکرد به این نتیجه نمیرسید. همچنین انتشار عمومی محتوا برای همه افراد میتوانست هزینههای این شرکت را بسیار بالا ببرد و منجر به ورشکستگی آن شود.
حتماً در موتور جستجوی گوگل دیدهاید که بر مبنای جستجوهای گذشته هر فرد و سایتهایی که قبلاً بازدید کرده و علاقهمندیهای او نتایجی که برای هر شخص نمایش داده میشود با دیگری متفاوت است.
برای اینکه محتوای مناسبی برای مخاطب خود تولید کنید و یا در استفاده از محصول و خدمات خود تجربه لذت بخشی را برای او رقم بزنید باید پرسونای مشتری ایدهآل خود را ترسیم کنید. به این معنی که شما باید سن، جنس، شغل، تحصیلات، وضعیت مالی، تفریحات، علاقه و طرز فکر مشتریان احتمالی خود را بشناسید.
شما با شناسایی نیازهای مخاطبان خود خیلی راحتتر میتوانید به دغدغهها و نیازهای مختلف آنها در مسیر تبدیل شدن از سرنخ به مشتری در قیف فروش پاسخ دهید. پس اگر هنوز به صورت چشم بسته تولید محتوا میکنید همین حالا توقف کرده و قبل از تولید محتوای بعدی خود، کمی به نیازهای مخاطب هدف خود فکر کنید.
محتوایی موثر است که منظم و مستمر باشد.
بعضی از شرکتها و کسبوکارها تولید محتوا را امری غیرضروری میدانند یا با انتشار فقط چند محتوا انتظار دارند برای آنها معجزه اتفاق بیفتد؛ برای همین پس از مدتی از تولید محتوا سرخورده میشوند.
نکتهای که در بازاریابی محتوایی مهم است این است که تولید محتوای شما باید مستمر و انتشار آن به صورت منظم باشد. مستمر به این معنی که اگر یک ماه تولید محتوا کردید و نتیجه نگرفتید آن را کنار نگذارید و منظم یعنی اینکه اگر 5 محتوا دارید همه آنها را پشت سر هم در یک روز منتشر نکنید بلکه برنامه و تقویم تولید و انتشار محتوا داشته باشید و طبق یک برنامه زمانی خاص هر یک روز در میان یا هر یک هفته یکبار آنها را منتشر کنید.
اگر به این دو اصل وفادار باشید قول میدهم درآمدی از طریق تولید محتوا بهدست خواهید آورد که تابهحال از هیچ طریق دیگری بهدست نیاوردهاید. البته پیشنیاز این دو اصل طبیعتاً مفید بودن و با کیفیت بودن محتوا در کنار اندازهگیری تاثیرگذاری آن است که در ادامه به آنها پرداختهام.
بد نیست این نکته را هم بدانید که الگوریتمهای اکثر موتورهای جستجو و شبکههای اجتماعی بر این اساس تنظیم شده است که به سایت و صفحهای که مطالب را به صورت مستمر و منظم ارائه میکند بیشتر بها و اهمیت میدهند.
محتوا باید از مخاطبان خود تعامل بگیرد!
وظیفه محتوا فقط بازاریابی نیست بلکه در سایر جاها هم به کمک شما میآید. مثلاً در SEO یکی از فاکتورهای گوگل برای رتبهبندی صفحات وب مدت زمانی است که کاربران در آن صفحه میگذرانند. این به معنی این است که آن صفحه وب دارای محتوای مفید و جذاب بوده و درنتیجه برای سایر بازدیدکنندگان هم میتواند مفید باشد پس گوگل به آن صفحه رتبه بهتری میدهد.
یا در شبکههای اجتماعی مثل اینستاگرام اکثر ما عادت داریم پستهای مختلف را پشت سر هم رد کرده و اسکرول کنیم تا اینکه به پستی میرسیم که نظر ما را جلب کرده و روی آن توقف میکنیم. باز در اینجا اگر زمان توقف ما روی یک پست زیاد باشد الگوریتم اینستاگرام تشخیص میدهد که این محتوا برای ما جالب بوده و پستهای آن صفحه را بیشتر به ما و دیگران نشان میدهد.
با رونق گرفتن شبکههای اجتماعی و نسل دوم وب محتوا از متکلمالوحده بودن خارج شد و جای خود را به محتوای درگیر کننده که منجر به تعامل کاربر میشود داد. پس محتوای شما علاوه بر جلب توجه کاربر باید بتواند از آنها تعامل بگیرد. حال این تعامل چگونه معنی میشود؟ تماشا یا مطالعه محتوا، اشتراک گذاری آن، ذخیره کردن، پسندیدن، درج نظر و… همگی نمونهای از تعامل کاربر با محتوا هستند.
خب حالا وظیفه شما چیست؟ اینکه کاربر را ترغیب به تعامل با محتوای خود کنید. مثلاً برای ترغیب کاربر به نظردهی، در طول محتوا با طرح یک سؤال از کاربران بخواهید در بخش نظرات به آن پاسخ دهند یا اگر تولید محتوای ویدئویی دارید میتوانید قسمتی مهم از محتوا را جدا کرده و در اول ویدئو پخش کنید. اینگونه مخاطبان شما تشویق میشوند همه ویدئو را تماشا کرده تا به قسمت جذاب و مهم آن برسند.
نمونه بزرگتر تعامل گرفتن این است که از کاربران دعوت کنید تا در امر تولید محتوا به شما کمک کنند. امروزه اکثر افراد خودشان به تولید محتوا دست زدهاند بهطوری که هر فرد در شبکههای اجتماعی یک تولیدکننده محتوا به حساب میآید. پس چه بهتر که از کاربرانتان بخواهید برای شما مطلبی تولید کنند. حال یا به صورت ویدئو رضایت از خرید یا با برگزاری چالشهای مختلف، یا در قالب مسابقه و کمپینهای خاص.
مثلاً «دیجیکالا» از کاربرانش خواسته وقتی کالای خود را دریافت میکنند ویدئویی از بازگشایی جعبه محصول تهیه کنند و درباره آن محصول توضیح دهند و به نفرات برتر هر ماه جایزه اهدا میکند. بدین ترتیب ویدئوهای زیادی از محصولات متنوعش درست شد که اگر خودش به تنهایی قصد تولید آن را داشت باید صدها برابر زمان و هزینه میکرد. به این سبک تولید محتوا توسط کاربران (UGC (User Generated Content میگویند.
استراتژی و هدف داشته باشید و پیشرفت خود را اندازه گیری کنید
بدون نقشه حرکت کردن در هر مسیری ممکن است منجر به هدر رفتن تمام تلاشهای شما شود. شاید کلی تلاش کنید و سر از نقطه اول خود درآورید. پس در تولید محتوا هم باید یک چهارچوب و نقشه راه برای خود ترسیم کنید و با توجه به هدفی که تعیین میکنید و نحوه عملکردتان این استراتژی را بهبود ببخشید.
شما باید یک استراتژی و هدف کلی داشته باشید. باید در بازههای زمانی مختلف بررسی کنید که تولید محتوای شما چقدر در کسبوکار شما مؤثر بوده است. مثلاً هر 3 ماه یکبار بررسی کنید که چقدر به میزان بازدید از سایت شما اضافه شده است یا چه میزان مقدار بازدید از پستهای شما در شبکههای اجتماعی افزایش یافته است.
اگر تولید محتوای شما تأثیری در رشد کسبوکار شما ندارد باید استراتژیهای خود را تغییر دهید. برای مثال تحقیق بیشتری روی کلمات کلیدی کسبوکار خود انجام دهید یا محتوای خود را در رسانههای جدیدی منتشر کنید (اینستاگرام، توییتر، فیسبوک، یوتیوب و …). یا حتی سیاست هشتگگذاری خود را در شبکههای اجتماعی تغییر دهید.
میتوانید کنار محتواهای تخصصی، محتواهای سرگرمکننده و محتوایی که احساسات مخاطب را درگیر میکند هم منتشر کنید. شاید هم اشکال از خود محتوای شما باشد. گاهی با عوض کردن کاور و عنوان یک پست در اینستاگرام بازدید آن به شدت افزایش مییابد. گاهی از یک مقاله شما در سایت استقبال نمیشود و بازدید خوبی هم در موتورهای جستجو کسب نمیکند ولی اگر همان را به شکل پادکست منتشر کنید بازدهی به مراتب بیشتری بگیرید.
پس برای موفقیت در تولید محتوا باید در بازههای زمانی یک ماهه و سه ماهه پیشرفت خود را اندازهگیری کنید و برای دوره زمانی بعدی هدفهای جدید تعیین کنید تا اگر به آن هدف نرسیدید سیستم خود را عیبیابی کنید. مثلاً اگر قرار است نرخ تعامل صفحه خود را در سه ماه آینده یک درصد افزایش دهید باید ببینید چه کارهایی منجر به این امر میشود و برای انجام آنها برنامهریزی کنید.
برای مثال اگر در شبکههای اجتماعی یا وبسایت تابهحال جواب کامنتها را نمیدادید از این به بعد تصمیم بگیرید جواب همه نظرات را بدهید یا همانطور قبلاً هم ذکر کردم در پستهای خود با مطرح کردن سؤالات چالشی از کاربران بخواهید نظرشان را برای شما بنویسند.
یا اگر هدف گذاری میکنید که تعداد مشاهده پستهای شما افزایش یابد باید برنامهریزی لازم را برای تولید، انتشار و ترویج محتوا داشته باشید. شاید زمان و هزینه لازم برای تولید محتوای بیشتر را نداشته باشید یا شاید لازم باشد بعضی از پستهای پرطرفدار خود را در جاهای دیگر تبلیغ کنید. حتی اگر در اینستاگرام فعال هستید میتوانید پستهای قدیمی و مفید خود را پاک کرده و مجددا منتشر نمایید.
در اینجا بهتر است شما را با هدفگذاری هوشمندانه (Smart Goal) آشنا کنم تا در هدفگذاری خود دچار اشتباه نشده و اگر به هدفهای خود نرسیدید مأیوس و دلزده نشوید چون با استراتژی و نقشه راه درست و همچنین اصلاح عیوب گذشته هر هدف هوشمندی قابل دستیابی است.
هدف گذاری هوشمندانه (SMART)
- مشخص و دقیق (Specific) :
هدف شما باید کاملا واضح و روشن و دقیق باشد. یک هدف کلی تعیین نکنید! مثلاً نگویید میخواهم بازدید سایتم افزایش پیدا کند بگویید میخواهم در سه ماه آینده بازدید سایتم روزانه 1000 عدد نسبت به زمان حال افزایش پیدا کند.
- قابل اندازهگیری (Measurable) :
هدف شما نباید کیفی باشد بلکه باید با معیارهای عددی قابل اندازهگیری باشد تا بعداً بتوانید پیشرفت خود را اندازهگیری کنید. مثلاً نگویید هدفم استفاده از سیستم ایمیل مارکتینگ است بگویید هدفم ارسال سه ایمیل در هفته برای مشترکهای وبسایتم است.
- دست یافتنی (Achievable) :
رسیدن به یک هدف کوچک بسیار بهتر از نرسیدن به یک هدف بزرگ است. اهداف بزرگ خود را به اهداف کوچکتر تقسیمبندی کنید. همچنین اهدافتان دست یافتنی و قابل باور باشد مثلاً اگر سایتتان را تازه راهاندازی کردهاید انتظار نداشته باشید در عرض یک ماه به رتبه الکسای زیر 100 ایران برسید!
- مرتبط (Relevant) :
هدف شما باید مرتبط با موضوع فعالیت و کسبوکارتان باشد و یا تاثیری در عملکرد شغلیتان بگذارد. همچنین هدفتان باید همراستا با سایر اهدافتان باشد. مثلاً اگر در اینستاگرام ماهیانه 1000 مخاطب جدید جذب میکنید آیا اگر همزمان بخواهید در توییتر شروع به فعالیت کنید آیا به آمار جذب مخاطب شما در اینستاگرام ضرر نمیزند؟
- دارای محدودیت زمانی (Time-bound) :
زمان رسیدن به هدف را مشخص کنید و برای اهداف خود DeadLine (ضرب الاجل یا سررسید) تعیین کنید. اگر حتی شما در یک زمینه رشد داشته باشید ولی نتوانید به عددی که تعیین کرده بودید برسید هدف شما شکست خورده است.
از فرمتها و قالب های مختلف محتوایی استفاده کنید
محتوا فقط محدود به انتشار یک مقاله در سایت یا یک عکس در اینستاگرام نیست. فرمتها و قالبهای محتوایی مختلفی مثل کتاب الکترونیکی ، چکلیستها ، موشن گرافی ، اینفوگرافی ، پادکست ، وبینار ، کمیکها ، ابزارها ، مصاحبهها ، تحلیل و بررسی ، اخبار صنعت ، اسلایدها ، نمودارها و… وجود دارند که میتوانید از آنها استفاده کنید و به کار خود تنوع ببخشید. شاید برخی افراد بیشتر اهل گوش کردن فایلهای صوتی باشند و اصلاً مقالات شما را مطالعه نکنند.
به جذابیت محتوا بیافزایید
هر محتوایی که تولید میکنید باید جذاب باشد یعنی خواننده یا بیننده یا شنونده را تا آخر با خود همراه کند. در مقالههای خود از تصاویر، نمودارها، نقلقولها، داستانگویی و المانهایی استفاده کنید که آن را زیباتر کرده و به جذابیت آن میافزاید.
در ویدئوها زبان بدن، انرژی و لحن خیلی در همراه کردن مخاطب با شما مؤثر است. استفاده از افکتهای ویدئویی، استفاده از زیرنویس، استفاده از قطعه ویدیوهای آماده (Footage) در هنگام توضیح مطلب همگی تأثیرگذار خواهند بود.
چطور یک فیلم سینمایی 2 ساعته میتواند شمارا جذب کند ولی طاقت دیدن یک ویدئو را بیشتر از 10 ثانیه ندارید؟ قطعاً آن فیلم سینمایی از المانهایی مثل داستانگویی، تعلیقها، افکتها و جلوههای ویژهای استفاده میکند که مخاطب را تا انتها با خود همراه میکند. پس هر محتوایی که تولید میکنید به زیبایی و جذابیت آن اهمیت ویژهای بدهید وگرنه نه دیده میشود، نه خوانده میشود و نه شنیده میشود؛ درنتیجه اثرگذاری هم نخواهد داشت.
محتواهای خود را بازآفرینی کنید
اگر در مورد یک موضوع مطلبی در سایت خود گذاشتید میتوانید آن را دوباره به روشهای مختلف بازآفرینی کرده و در رسانههای دیگر خود منتشر کنید. مثلاً نکات مهم مقالات سایت خود را استخراج کرده و در قالب یک یا چند عکس نوشته در یک پست اینستاگرامی منتشر کنید. یا نسخه pdf مقالات سایت خود را استخراج کرده و کتابهای الکترونیکی مختلفی را نشر دهید.
یا حتی بالعکس اگر مصاحبهای انجام دادید یا سمینار یا کلاس آموزشی برگزار کردید میتوانید متن آن را به عنوان مقاله در سایت خود قرار دهید. این کار سرعت تولید محتوای شمارا به شدت افزایش و هزینههای شمارا بهشدت کاهش میدهد. همچنین از تمام ظرفیتهای یک محتوا به طور کامل استفاده کرده و مخاطبان جدیدی کسب میکنید.
یادتان باشد اگر خودتان اینکار را انجام ندهید دیگران از روی محتوای شما اینکار را انجام میدهند و متاسفانه اگر اهل رعایت اخلاقیات هم نباشند محتوای جدید را به نام خودشان در رسانه دیگری منتشر میکنند. چیزی که متاسفانه در وب فارسی بسیار رایج است. پس اگر زحمت کشیدید و محتوایی قوی تولید کردید آن را به شکلهای مختلف بازآفرینی کنید و در رسانههای مختلف به اشتراک بگذارید.
محتوای خود را ترویج دهید!
و اما اصل آخر که ارتباط زیادی با مبحث تولید محتوا ندارد ولی به علت اینکه بسیاری از افراد از این قضیه گله دارند که چرا کلی برای تهیه یک محتوای مفید زمان میگذارند ولی بازخورد مناسب را نمیگیرند ترجیح دادم آن را بیان کنم.
یادتان باشد محتوای شما هر چقدر هم خوب و عالی باشد تا دیده نشود نه سودی برای شما ایجاد میکند نه مخاطبانتان. پس همواره سعیتان را بر دیده شدن هر چه بیشتر محتوایتان بگذارید. دیده شدن محتوای شما بهصورت طبیعی و ارگانیک در هر پلتفرمی قوانین و ترفندهای خودش را دارد. برای مثال مهمترین عامل در دیده شدن طبیعی محتوای شما در سایتتان یادگیری اصول سئو است. چه محتواهای خوبی که در صفحات دوم و یا حتی سوم گوگل گم شدهاند و چه محتواهای نه چندان مفیدی که در صفحه اول گوگل هستند!
خوشبختانه موتورهای جستجو مثل گوگل با بهروزرسانی الگوریتمهای خود همواره سعی دارند مطالب مفیدتر را در صفحه اول نتایج نمایش دهند و امروزه کمتر شاهد وجود صفحات اسپم در صفحه اول نتایج گوگل هستیم ولی با این حال شما باید اصول سئو را رعایت کنید که به درک شدن بهتر مطالبتان توسط موتورهای جستجو کمک کنید. هر چه باشد موتورهای جستجو از ربات کمک میگیرند نه انسان!
یا برای بهتر دیده شدن محتوایتان در شبکههای اجتماعی مثل اینستاگرام استفاده از کاور و تیترهای جذاب و هشتگگذاری مناسب تأثیر به سزایی در دیده شدن محتوای شما دارد. اینها را گفتم تا متوجه شوید صرفاً تولید محتوا کافی نیست و آشنایی با الگوریتمها ، اصول و ترفندهای هر پلتفرمی که در آن به فعالیت میپردازید هم واجب است.
شما باید از هر فرصتی برای شناساندن محتواهای مفید و کسبوکار خود به افراد جدید استفاده کنید. مثلاً میتوانید قسمتی از مطالب سایت خود را به عنوان پست مهمان در سایتها و شبکههای اجتماعی دیگر به اشتراک بگذارید. همچنین از هزینه کردن (سرمایهگذاری) اصلاً نترسید و بهترین مطالب خود را در سایتها یا صفحات دیگر شبکههای اجتماعی تبلیغ و ترویج کنید. مطمئن باشید این هزینه جای دوری نمیرود و مخاطبین جدیدی که جذب میکنید در آینده تبدیل به مشتریانی میشوند که چندین برابر به شما سود میرسانند.
بسیار خب این بود اصولی که باید در تولید محتوای خود رعایت کنید. طبیعتاً اصول و ترفندهای بسیاری در تولید، انتشار و ترویج محتوای شما در هر پلتفرمی وجود دارد ولی در این مطلب ترجیح دادم به اصلیترین آنها اشاره کنم که در تمام رسانههای شما مشترک است و میتواند شما را به موفقیت برساند.
محتوا در تمام مراحل قیف فروش بازاریابی و در تمام پلتفرمهای یک کسبوکار آنلاین مثل سایت و شبکههای اجتماعی حضور دارد. پس آن را جدی بگیرید و مطمئن باشید محتوا ستون محکمی است که میتوانید کسبوکار خود را بر پایه آن بنا کنید و در نهایت به پادشاهی صنعتتان برسید. شما کدام اصل را از همه مهمتر میدانید؟ آن را برایم در بخش نظرات این پست بنویسید.